قایقرانی ورزشکار مهابادی در دریاچه دهانه قله آتشفشانی سبلان!

حفاظت از محیط زیست و پاک کردن آن از انواع آلودگی‌ها، دغدغه‌ای است شریف و قابل احترام. اما فاصله‌ای است بسیار طولانی از حرف تا عمل و از دغدغه -هرچند پاک و شریف- تا وقف زندگی! ولی نکته اینجاست که عجالتاً کسانی زندگی خود را وقف این دغدغه می‌کنند که در قیاس با دیگران، یک در هزارند و در اقلیت محض. انسان هایی چون سید محمد امین شیخ مندی که همتی به بلندای قله سبلان و باوری استوار به محکمی سد زیبای مهاباد دارد.

این مرد مهابادی سال‌هاست که از فراز سد مهاباد به خورشید سلام می کند. قصه او، روایت انسان فداکاری است که از هنگام طلوع آفتاب، سوار بر قایق، زباله‌های دریاچه پشت سد مهاباد را جمع آوری می‌کند تا محیط زیبای آن دستخوش آسیب نشود. سید محمد امین، قایقران پیشکسوت مهابادی، قایق خود را به کول گرفته و به قله سبلان صعود کرده و با قایقرانی در دریاچه سبلان در ارتفاع 4811 متری، نام خود را -به‌عنوان نخستین کسی که توانسته در این ارتفاع قایقرانی کند- ثبت کرده‌است. محیط زیست و پاکیزگی آن، دغدغه و «زندگی» این مرد است و همین نیز او را تبدیل به سوژه صفحه زندگی کرده است.

قایق سرنوشت

روزی که در دهکده سی کانیان مشغول کوهپیمایی بود، با دیدن قایق زیبایی که با تلاطم آب حرکت می‌کرد احساس کرد گم شده‌اش را پیدا کرده؛ قایق سواری همان ورزشی بود که می‌توانست روح تشنه او را سیراب کند. محمد امین شیخ مندی از روزهایی برایمان گفت که مسیر زندگی‌اش تغییر کرد و رنگ آبی آب را به خود گرفت. روزی که فهمید زلالی آب می‌تواند روح او را صیقل دهد. تصویر این قایقران که در آستانه ورود به دهه پنجم زندگی قرار دارد این روزها در فضای مجازی به‌عنوان یکی از دوستداران طبیعت منتشر شده است.

مرد قایق سواری که کیسه‌های زباله را روی قایق‌اش قرار داده و با پارو زدن در دریاچه، پاکی را به آنها هدیه می‌کند. محمد امین می‌گوید: فرزند چهارم خانواده هستم و از وقتی خودم را شناختم همراه با 4 برادر دیگر به پدرم که مغازه خواربارفروشی داشت، کمک می‌کردیم. از همان کودکی علاقه زیادی به ورزش داشتم و با وجود محرومیت که آن سال‌ها در شهرمان وجود داشت تصمیم گرفتم به سراغ ورزش های رزمی  بروم. تکواندو نخستین انتخاب من بود و با پشتکار و علاقه توانستم به جایگاه‌های بالایی دست پیدا کنم. 4 سال در این ورزش به شکل حرفه‌ای تمرین کردم و در سال 68 موفق به گرفتن کمربند مشکی شدم. از آنجایی که تمرینات مداوم مرا از درس دور می‌کرد تصمیم گرفتم برای مدتی از تکواندو فاصله بگیرم. البته از دوران نوجوانی کوهنوردی هم می‌کردم و با توجه به طبیعت زیبا و کوهستانی مهاباد، همیشه همراه با دوستان و کوهنوردان به کوهستان می‌رفتیم. از سال 64 کوهنوردی را به‌طور حرفه‌ای پی گرفتم و اغلب کوه‌های منطقه از جمله سهند و سبلان، دالانپر، قلاتی شای، نیلان و شاهو را فتح کردم. زیباترین حس در این کوهنوردی‌ها زمانی بود که به قله می‌رسیدم و همه زمین زیر پای من قرار داشت. در آنجا احساس می‌کردم خیلی به خدا نزدیک هستم و ساعت‌ها با خودم خلوت می‌کردم .

او ادامه می‌دهد: در یکی از این کوهپیمایی‌ها بود که مسیر زندگی‌ام کاملاً تغییر کرد. سال 88 وقتی مشغول کوهپیمایی در دهکده سی کانیان بودم متوجه قایقی شدم که داخل آب زلال دریاچه بود و مرد قایقرانی با پارو زدن، این قایق سبک را هدایت می‌کرد. حس عجیبی پیدا کردم و زلالی آب باعث شد تا سرنوشت زندگی‌ام را در آب جست‌و‌جو کنم. علاقه زیادی به قایقرانی پیدا کردم و این علاقه باعث شد کیلومترها تا بندرانزلی سفر کنم و با خرید یک قایق تورینگ آن را به مهاباد بیاورم. آن سال‌ها بدون مربی شروع به قایقرانی کردم و تنها آموزشی که دیدم توسط یکی از دوستانم بود که نحوه پارو زدن را به من آموخت. سه سال هر روز به شکل منظم در سد مهاباد تمرین می‌کردم و هر روز بیشتر به این ورزش علاقه‌مند می‌شدم.

یکی از روزها که مشغول تمرین کردن بودم یکی از مسئولان از برگزاری مسابقات قایقرانی تورینگ در بندرعباس خبر داد و از من خواست در این مسابقات شرکت کنم. این نخستین مسابقه‌ای بود که در زندگی و آن هم در 42 سالگی شرکت می‌کردم. هیجان زیادی داشتم. 66 نفر در این مسابقات حضور داشتند و نکته جالب این بود که سن من از همه شرکت‌کننده‌ها بیشتر بود. مسیر طولانی مسابقه را پارو زدم و بهترین نتیجه برای من این بود که توانستم از خط پایان عبور کنم و این درحالی بود که تعداد زیادی از قایقران‌ها نتوانستند به خط پایان برسند. در پایان مسابقه از من به‌عنوان پیشکسوت قدردانی کردند و همین باعث شد تا انگیزه بیشتری پیدا کنم. بعد از مدتی وارد ورزش دراگون بوت (یکی از رشته‌های قایقرانی) شدم و همراه با تیم دراگون بوت تهران دوبار به مقام قهرمانی پیشکسوتان کشور دست پیدا کردم. با این قهرمانی‌ها به تیم ملی دراگون بوت دعوت شدم و این روزها نیز مشغول آماده‌سازی برای حضور در رقابت‌های بین‌المللی پیشکسوتان دراگون بوت که در مالزی برگزار می‌شود هستیم. مدتی قبل نیز مسئولیت کمیته دراگون بوت آذربایجان غربی به من سپرده شد.

 بر قله افتخار

صعود به قله سبلان افتخاری است که بسیاری از کوهنوردان ایران به آن رسیده‌اند و زیبایی‌های این قله و دریاچه آن یکی از زیباترین خاطراتی است که همیشه بیان می‌کنند، اما صعود به این قله در حالی که صعودکننده قایق بزرگی را نیز حمل بکند، افتخاری است که تنها محمد امین شیخ مندی آن را به نام خود به ثبت رسانده است.

او انگیزه این صعود و قایقرانی در مرتفع‌ترین دریاچه ایران را این گونه توصیف می‌کند: همزمان با قایقرانی، کوهنوردی هم می‌کردم و سال گذشته وقتی به قله سبلان صعود کردم در طول مسیر جرقه‌ای در ذهنم زد. دریاچه سبلان در ارتفاع 4811 بر فراز قله سبلان قراردارد و یکی از زیباترین دریاچه‌های‌ ایران است که آب زلال آن چشم هر کوهنوردی را خیره می‌کند. تصمیم گرفتم این بار در صعود به این قله قایق‌ام را نیز همراه بیاورم  تا به آرزویم که قایقرانی در دریاچه سبلان بود رنگ واقعیت بدهم. برای انجام این کار، قایق کایاک را انتخاب کردم زیرا قایق تورینگ 20 کیلوگرم وزن دارد اما قایق کایاک 12 کیلوگرم است و 5 متر طول دارد. از آنجایی که قایق کایاک خودم در دریاچه آزادی تهران بود و با آن تمرین می‌کردم با مساعدت رئیس فدراسیون قایقرانی یک قایق کایاک توسط هیأت قایقرانی مهاباد در اختیارمن قرار گرفت.

برای این صعود دشوار به مدت 3 روز تمرین کردم و با بستن قایق به کوله‌ام ارتفاعات زیادی را بالا و پایین رفتم تا بتوانم کنترل لازم را پیدا کنم. سرانجام مرداد ماه همراه با 70 نفر از کوهنوردان مهاباد به قله سبلان صعود کردیم. در طول مسیر و با وجود دشواری‌های زیاد سعی می‌کردم تعادلم را حفظ کنم. هربار که خسته می‌شدم به قله نگاه می‌کردم. من هدف بزرگی داشتم و باید برای آن تلاش می‌کردم. سرانجام پس از ساعت‌ها کوهنوردی درحالی که بسیار خسته شده بودم به قله رسیدم. آن روز کوهنوردان بسیاری به قله صعود کرده بودند و همگی در اطراف دریاچه ایستاده بودند. با دیدن دریاچه، انرژی دوباره‌ای گرفتم و بلافاصله قایق را به آب انداختم. احساس می‌کردم در خواب هستم و باور نمی کردم در 49سالگی به آرزویم برسم. سوار بر قایق در آب زلال و سرد دریاچه قایقرانی کردم و صدای تشویق کوهنوردان درحالی که نام مرا صدا می زدند بهترین لحظات زندگی‌ام بود. آن روز را هیچگاه فراموش نمی‌کنم و زمانی که می‌خواستیم به پایین قله بیاییم قایق‌ام را به یادگار در دریاچه سبلان رها کردم.

طبیعت پاک

سال‌هاست که گردشگران و ساکنان مهاباد از پاکیزگی این شهر و همچنین اطراف سد مهاباد و آب زلال آن می‌گویند اما شاید کمتر کسی بداند که هر روز صبح زود و قبل از طلوع آفتاب مردی سوار بر قایق اطراف دریاچه سد را پاکسازی می‌کند.محمد امین بهترین لحظات زندگی‌اش را روزهایی می‌داند که سوار بر قایق زباله‌های اطراف سد را جمع‌آوری می‌کند تا همچنان نام شهر و زیبایی‌های آن با پاکیزگی عجین باشد. او می‌گوید: سال‌هاست که هر روز صبح زود قبل از طلوع آفتاب به سد مهاباد می‌آیم. این سد تنها سد خاکی کشور است که در نزدیکی شهر قرار دارد و به‌عنوان یکی از جاذبه‌های توریستی شهر هر سال پذیرای هزاران گردشگر داخلی و خارجی است. هر روز صبح در آب این سد قایقرانی می‌کنم و همزمان زباله‌هایی که در آب رهاشده‌اند یا در اطراف قرار دارند، جمع می‌کنم. همه ساله در ایام نوروز مسافران زیادی به این منطقه می‌آیند و همچنین 26روستا در نزدیکی این سد قرار دارند که همین امر باعث شده است گاهی با صحنه‌های تلخی از رها شدن زباله در آب این سد و اطراف آن مواجه شویم. مدتی قبل و پس از بارندگی شدید در مهاباد تعداد 5 گونی انواع زباله را که بیشتر آنها پلاستیک بودند از اطراف سد جمع‌آوری کردم. دوست ندارم ناپاکی به چهره زیبای این منطقه آسیبی بزند و تا زمانی که توان داشته باشم سوار بر قایق این منطقه را پاکسازی می‌کنم زیرا با همه وجود معتقدم «شاری من مالی منه» (شهر من خانه من است).

منبع گزارش:پایگاه خبری-تحلیلی زریان

*این گزارش به قلم "یوسف حیدری" در شماره روز چهارشنبه (3آذرماه) در روزنامه ایران چاپ شده است./