مشاهیر،بزرگان مهاباد-8

استاد «رسول رش احمدی» متخلص به (هه ڵوه دا)، تابستان سال ۱۳۳۲ در محله ارمنیان شهر مهاباد به دنیا آمد. تحصیلات ابتدایی خود را در مدرسه رضا پهلوی در مهاباد سپری و مدرک دیپلم را از دبیرستان پهلوی مهاباد اخذ نموده است. سپس به عنوان معلم 2 سال در شهر خوی و همچنین دو سال در "قه لآ هه رزانی "مریوان به تدریس مشغول بوده است.




 استاد «رش احمدی» سرانجام به مهاباد بازگشته و در روستاها و مدارس این شهر تا زمان بازنشستگی به تدریس پرداخته است.

«هه لوه دا» ی مهابادی متاثر از پدر که در بیت، لاوک و حیران دستی بر آتش داشته اند، از ۱۳ سالگی به سرودن شعر روی آورده و حتی سعی کرده در قالب های متفاوتی همچون نمایشنامه، فیلمنامه و داستان خود را بیازماید.

وی در محضر اساتید ادب کردی همچون استاد «هژار موکریانی»-استاد "هیمن"- استاد «حقیقی» و «ملا غفور دباغی» کسب تحصیل کرده است.








استاد «رش احمدی» در شعرها و داستان هایش به بیان فرهنگ و ادب کردی، مسائل و مشکلات پیش روی جامعه پرداخته و گاهاً سعی کرده با زبان طنز به بیان این مسائل نیز بپردازد.





وی دست توانایی در طنز نویسی داشتند و از این رو با صدا و سیمای مرکز مهاباد در زمینه ی تحریر نمایش و داستان همکاری کرده و بسیاری از داستان های ایشان توسط هنرمندان مهابادی به نمایش درآمده است.




از شاعر و دبیر بازنشسته مهابادی که  5 دهه از عمر گرانمایه خویش را صرف فرهنگ و ادب کردی کرد، تا کنون 8 کتاب، صد نمایش و داستان و پژوهش در باب ادب کردی به تالیف رسیده است، که  هشت عنوان کتاب با نام های «شاروچکه ی شادی»، «خه زێنه ی بزه»، «شکوی ئه وین» و «به رخوڵه» چاپ شده و هفتاد عنوان کتاب دیگر نیز در نوبت چاپ قرار دارد.

کتاب «شکوی ئه وین» مجموعه دو بیتی های هه لوه دای مهابادی با یکصد و هشتاد و هفت صفحه است  که در فروردین ماه سال ۹۴ از سوی انتشارات علمی کالج چاپ و منتشر شد. این کتاب شامل دو بخش است که در بخش دوم آن اشعاری به دو زبان کردی و فارسی آمده است.

«رسول رش احمدی» بعد از یک دوره طولانی بیماری مبارزه با بیماری سرطان، دوشنبه  (25بهمن ماه) دار فانی را وداع گفت و صبح روز سه شنبه (26 بهمن ماه) در مقبره الشعراء مهاباد به خاک سپرده شد.(منبع:سایت زریان)












سالروز بمباران مهاباد

23بهمن 1365 یادآور روزی سخت و اندوهبار برای شهر مهاباد می باشد.ساعت 12ظهردو فروندمیگ رژیم بعث چند نقطه شهر از جمله میدان استقلال را بمباران کردند که منجر به شهادت 48 نفر از اهالی شهر شد.این بمباران دومین مورد بعد از بمباران هوایی اسفند 62(میدان منگوران)بود.یاد و نامشان گرامیباد.






حال و هوای مهاباد در روزهای انقلاب 57

اغلب عکسهای زیر از صفحه فیس بوک آقای نانوازاده گرفته شده که به احتمال زیاد عکاس آنها آقای انور یوسفی می باشد.(با آرزوی سلامتی و طول عمر بیشتر برای ایشان)






 

عکسهای زیر:  1357/11/23
















مشاهیر،بزرگان مهاباد-7

خه لیلی سه دیقی(۱۳۴۸-۱۳۰۹)

(وه رگیراو:ئارشیوی که سی.پرۆگرامی شانشین.مێدیا تی وی)

(وینه کان:محب مهابادی"ساکار صوفی زاده)


خه لیلی سه دیقی ؛هونه رمه ندی ده نگ خۆشی کورد ؛کوری حاجی محه مه د سه دیق له سالی ۱۳۰۹ له شاری مه هاباد له بنه ماڵه یه کی ده وڵه مه ند و ده ست رۆیشتوو له دایک بوو.



زۆربه ی کات و ساته کان و  وه ختی پشوودان و سانه وه ی له گوندی تازه قه ڵای نیزیک نه غه ده که موڵکی خۆیان بوو ده گوزه راند.خه لیلی لاو وشوخ و شه نگ و جوان چاک هه تا هه ندێکیشی له پۆلی ناوه ندی ده رس خوێند و به لام درێژه ی پێنه دا.

کاتێک که کۆماری کوردستان له مه هاباد پێکهات خه لیل پێینابوو ته مه نی ۱۶ساڵێوه.دیاره له و ته مه نه دا نه یده توانی نه قشی گرینگ و به رچاو بگیرێ.به لام له ده سته ی یه کێتی لاوانی دیموکرات دا ئه ندامێکی چالاک و خوێنگه رم بوو.ئه و کاته یه کێتی سووییه ت په یمانی نیزامی و ئابووری له رێگه ی کۆماری ئازه ربایجان له گه ل کۆماری کوردستان به ستبوو و داخوازێکانی ئه وانیشی دابین ده کرد.



باقرۆف سه رۆک وه زیرانی ئازه ربایجان له باکۆ  ره زامه ندی خۆی سه باره ت به وه رگرتنی خوێندکارانی کورد له زانکۆی ئه فسه ری ساڵیانسکی به فه رمانده ری ماڵچانۆف و له ژێر چاودێری حسێن حاجی ئۆف ده ربڕیبوو.به و چه شنه ۶۰۰ که س نێو نووس کران و له خاکه لێوه ی ساڵی ۱۳۲۵دا ئه وه ڵین گرووپی خوێندکاران که بریتی بوون له ۴۰ که س به رێکرانه ته ورێز و له بانه مه ری هه مان ساڵیشدا ده سته ی دووهه م که ۲۰ که س بوون گه یشتنه ته ورێز و تێکه ڵ هاوڕێکانییان بوون.خه لیل سه دیقی  له گه ل ئه م گرووپه ۶۰ که سییه دا بوو.

ئێستا ۷ مانگ به سه ر خوێندنی لاوانی کورد له باکۆ تێنه په ریبوو ؛پایته ختی کۆمار له لایان ئارته شی داگیرکه ری ئێرانه وه داگیر ده کرێ و خوێندکارانی کورد ناچار ده بن بگه ڕێنه وه زێدی خۆیان.کاک خه لیل له گه ل ئه و تاقمه بوو که له سنووری جوڵفاوه گه رانه وه کوردستان.



دیاره‌ ده وڵه مه ندی و ده‌ ست رۆیشتویی بنه ماله ی خه‌ لیل توانییان ئه و له مه ترسی گیران دوور بکه نه وه و بیپارێزن و سه ر له نوێ به ئاسایی درێژه به ژیان بدات.
به لام ده زگا جاسوسێکانی ئێران به مه ش وازییان له خه لیل و هه واله کانیان نه هێناو و هه موو ده م ئه وانی خستبوو ژێر چاودێری پۆڵیس و چه کمه ره قه کانی.
هاوڕێکانی ئه و سه رده می خه لیل زۆر بوون که هێندێکیان ناسراوبوون ؛چ له بواری سیاسه ت و چ له بواری ئه ده بیات و کۆمه لایه تێوه .که بریتی بوون له حاجی هاشمی نانه وازاده گان،هاشمی فیدایی،محه مه د مامڵێ،عو به ید وڵا ئه یووبیان،ره حمانی کابانی،ره حمانی قازی،جه لیل گادانی ،فه تاح کاویان،سوڵه یمان موعینی،عه زیز نانه وازاده گان،سه ید عه بدوڵا ئیسحاقی .
نه مر خه لیلی سه دیقی وه ک زۆربه ی هاورێکانی دیکه ی هونه رمه ندی ؛زۆر هۆگری وه فایی بوو.که پاشان له گه ل شێعری شاعیرانی مه زنی نه ته وه که مان وه کوو گوران و هه ردی پتر ئاشنا ده بی.
نموونه ی هه ره نه مری؛ شێعره که ی ئه ژده هاکی گۆرانه که به و ده نگه خۆشه ی کاک خه لیل کوتراوه ته وه و له و په ری نه هێنی کاری و بوێری دا له ده ورانی شای سه ره ڕۆی ئێران دا وتوویه تی.
هه ر وه ها شێعری چه پکه گوڵێک بۆ سه ر فاتیمه به ده نگی کاک خه لیل ،له راستیدا بۆ ئه وانه ی گۆی موزیکیان هه یه ده کرێ وه ک شاکارێک چاوی لێبکرێ و وێرای په نجه نه خشینه که ی موجته با میرزاده به ویۆڵێن.



چه پکه گوڵێک بۆ سه ر فاتیمه هه ر ده ڵه ی فاتیمه و خه لیلی سه دیقی گیانێکن له دوو جه سته دا به ره و هه رمان رۆیشتوون.کاک خه لیل له خۆرا فاتیمه ی وا به سۆز و ئه وینه وه نه چڕیوه ،به لکوو هه وێنی ئه و سۆزه پتر ده گه رێته وه بۆ ژیانی هاوبه شی کاک خه لیل و گرێدراوی خۆشه ویسته که ی فاتیمه خانم که له سالی ۱۳۳۱ ده ستی پێده کا.به رهه می ئه و ژیانه هاوبه شه ی کاک خه لیل و فاتیمه خانم دوو کووڕ وسێ کچن به نێوی خوسره و ، کاوه وه تا به همه ن،گه ڵاوێژ،دڵگیر و تریفه ؛که هه موویان ژیانی ئاسایی و خێزانداری خۆیان تێپه ر ده که ن.
ژیانی هاوبه شی کاک خه لیل و فاتیمه خانم له ۱۷ساڵی پتری خایاند ،که زۆربه ی ئه و کاتانه ش له ده ربه ده ری و له ده ستبه سه ری دا تێپه ربوو.
له ساڵی ۱۳۳۳ ئێزگه ی رادیۆ یه کی به هێز له لایان له شکری پادگانی مه هاباد به هاوکاری سه رهه نگ رادپوور و هو نه رمه ندانی تێکوشه ری وه ک سه ید ره حیم قوره یشی،بیوک خانباغی و ئیبراهیم ئه فخه می دامه زرا.
ئه و گۆرانی بێژانه ی که تا ساڵی ۱۳۴۲ له گه ڵ ئه و رادیۆیه هاوکارییان کرد بریتی بوون له :خه لیل سه دیقی،هاشمی فیدایی،محه مه د مامڵێ،حه سه ن زیره ک و ئه حمه دی فه یزیابی؛که کاریگه رێکی کولتورییان له ناوچه ی موکریان و ده وروبه ر به رێوه بردووه.
هێندی له و گۆرانییانه ی کاک خه لیل که له و سه رده مه دا پێشکه شی کردوون بریتی بوون؛ له خۆشه گه رمێن،ده مێک ساقی،شیره که م لێ ده رژێ ،لانکۆلێ ؛ که بڵاو کراونه ته وه و له ناو کوردستان دا ناسراون.

له ساڵانی ۱۳۳۴-۱۳۳۳ دا سه رده می سه ربازی کاک خه لیل له شاری سنه ده ستی پێده کات.ئه مه ش ده رفه تێکی باش ده بێت که کاک خه لیل له گه ل ده سته ی ئۆرکێسترای پادگانی سنه هاوکاری بکات وهێندێ گۆرانی وه کوو؛فاتیمه ،لانکۆڵێ،بووک مریه م،به رهه ڵبێنه،سه وزێ مه رۆ سه وزه ڵێ و چه ند گۆرانێکی تر به دابه ش کردنێکی جوان و رێک و پێک له لایان هونه رمه ندانی کارامه وه، بڵێته وه.له گه ڵ هونه رمه ندانی وه کوو؛به هائه ددین نه ورۆزی،عوبه ید خاله قی،حیکمه ت نه وبه ری،محه مه د لوتفی،ئه وسه ت ئیبراهیمی ،ئیبراهیم ره نگ رێژ،ئیبراهیمی زیبا پۆش و پاشان له ساڵه کانی دواتر له گه ل هونه رمه ندانی وه کوو؛مه زهه ر خالقی ئاشنا ده بێت.
شایانی باسه که برایانی برووخیم و هونه رمه ندان گڕیشا و به همه ن ده ستێکی باڵایان هه بووه له رێکخستن و رێک وپێک کردنی گۆرانێکانی دا.



کاک خه لیل گۆرانی دیکه شی که له مه جڵیسان دا به دڵی خۆیی و دۆستانی هونه ردۆستی خۆی وتووه ،زۆرن وه کوو؛ئه ژده هاک،ئایشیڵێ نازه نینێ( که به فارسیش گوتراوه ته وه) و باران بارانه.به داخه وه زۆربه ی گۆرانێکانی بێ سه رو شوێن کراون.

دیسان له ساڵه کانی ۱۳۴۲-۱۳۳۹چاڵاکێکانی کاک خه لیل ده گه ل حیزبی دیموکرات ده ستپێده کاته وه وناچار له ترسی گرتن و ئازاردان راده کاته سڵه یمانی و له ماوه ی سێ ساڵ دا له کوردستان مامۆستایان ؛عه ڵی مه ردان و تاهیر ته وفیق ،ساڵح دیڵان و ره فیق چاڵاک ده ناسێت.پاشان که بارودۆخی کوردستان  ئاسایی ده بێته وه له کاک خه لیل ده گه رێته وه زێدی خۆی.پاش گه رانه وه ی له گه رمێن دووایی ته مه نی به کاره ساتی خه م هێنه ر و دڵته زێنی،چاوه ڕووان نه کراوی ،دوژمن شادکه ر  و دۆستان و کوردان خه مبار و دڵبریندار که ر،کۆتایی دێت و تراژیدیه ی ده ستیپێده کات.



له ته مه نی ۳۹ ساڵیدا له ۴ی رێبه ندانی ۱۳۴۸ ی هه تاوی دا له نه خۆشخانه ی شێرو خورشیدی مه هاباد دڵی هونه ری له لێدان ده که وێت و له په نای گڵکۆی ئازاده ی سڵه یمان موعینی شۆرشگێر ده نێژدرێ.

به و جۆره تۆماری ژیانی باڵابه رزێکی روومه ت جوانی ئازا و وڵات پارێز بۆ هه میشه ده پێچڕێته وه و ته نیا ده نگه که ده مێنێته وه.
رووحی شاد و یادی به خێر بێت.

(ئارشیوی که سی.پرۆگرامی شانشین.مێدیا تی وی)