مهاباد
| مهاباد مه‌هاباد |
||
|---|---|---|
|
||
| اطلاعات کلی | ||
| شهرستان | مهاباد | |
| بخش | مرکزی | |
| نام(های) دیگر | سابلاغ | |
| سال شهرشدن | دورهٔ صفوی | |
| مردم | ||
| جمعیت | ۱۳۵٬۷۸۰ نفر | |
| زبان گفتاری | کردی سورانی: لهجهٔ مکریانی |
|
| مذهب | اسلام سنی | |
| جغرافیای طبیعی | ||
| ارتفاع از سطح دریا | ۱۴۱۷ متر | |
| آب‌وهوا | ||
| میانگین دمای سالانه | ۱۲ | |
| میانگین بارش سالانه | ۳۳۰ | |
| اطلاعات شهری | ||
| پیش‌شماره تلفنی | ۰۴۴۲ | |
| تابلوی خوش‌آمد به شهر | ||
| بەخێرهاتن بۆ مەهاباد | ||
مَهاباد (به کردی:مه‌هاباد, Mehabad) مرکز شهرستان مهاباد . این شهر پایتخت جمهوری مهاباد بوده است. شهری سرسبز و در میان چندین کوه واقع شده‌است.از جمله آثار تاریخی این شهر
موقعیت
مهاباد از شمال با میاندوآب ، از شمال شرق با نقده و ارومیه ، از غرب با پیرانشهر و از جنوب با شهرستان سردشت و شهر ربط و از شرق با بوکان همسایه میباشد
پیشینه
نام قبلی شهرستان مهاباد، ساوجبلاغ مکری(که در لهجه مهابادی سابلاغ گفته می شود) بود که در زمان حکومت رضاخان تغییر داده شد. درباره ی واژه مهاباد تا کنون تعبیرات و معناهای گوناگونی گفته اند. مهاباد را ماد آباد نیز گفته اند که این تعبیر هیچ گونه دلیل قابل قبولی همراه ندارد. این شهر را مه آباد نیز گفته اند که اگر به معنای جایی باشد که همیشه مه آلود است این تعبیر نیز با واقعیت وفق نمی کند. در فرهنگ فارسی برهان قاطع درباره واژه مهاباد چنین نوشته شده است که نام اولین پیغمبری است که به عجم مبعوث شد و کتابی آورد که آن را « دساتیر» خوانند. بعضی نیز براین اعتقاد هستند که مهاباد به معنای جایی است که بزرگان آن جا را آباد کرده اند.
دیرینگی این شهر دست کم به دوران صفوی بازمی‌گردد. در متون و اسناد تاریخی نام این شهر نخست سووق بلاق (به معنی «چشمه سرد» در ترکی) بعدها ساوج بلاغ و در دوره قاجاریه ساوج بلاغ مکری قید شده است و تا سال ۱۳۱۵ به همین اسم نامیده می شد. اما در آن سال بر اساس اقدام فرهنگستان وقت ایران و بنا بر پیشنهاد روانشاد غلامرضا رشید یاسمی و تصویب فرهنگستان نام این شهر به مهاباد تغیر یافت. شهر مهاباد در کالبد کنونی توسط صارم‌بگ از ملوک کُرد ساوجبلاغ مکری در اوایل سدهٔ ۱۱ هجری در بخش شمال نزدیک به خم رودخانه مهاباد (محلات باغ سیسه و دباغیان) فعلی بنا گردید.
قدیمی‌ترین منطقه مهاباد «باغ سیسه» نام دارد که یکبار هم بر اثر سیلاب ویران شده‌است و امروزه دارای معماری قدیمی و بافت آن رو به فرسایش است.
سیل و آسیب‌های دیگر باعث انتقال خانه‌ها به بخش‌های جنوبی و ایجاد محلات تازه پیرامون میدان چهارچراغ (شهرداری فعلی) گردیده‌است.
شهر مهاباد به حالت متروکه درآمده بود تا این‌که بداق‌سلطان حکمران مهاباد دوباره به آبادانی آن پرداخت. بازرگانی در این شهر در دورهٔ قاجار گسترش یافت و مبادله کالا با شام و بیروت انجام می‌شد که بیشتر در سراهای موصلیان، کریمخان و کاشی‌ها در بازار مهاباد و کاروانسرای سیمون، همدانی‌ها، تاجرباشی و کوسه صورت می‌گرفت.
کوچ به شهر در طول دهه ۵۵-۱۳۴۵ خورشیدی افزایش چشمگیر داشت و تراکم جمعیتی آن را بالا برد. بیشتر این کوچ‌ها از دیگر شهرهای کردنشین منطقه بوده‌اند. پس از گسترش شهر بسیاری از باغ‌های پیرامون مهاباد مسکونی شدند که امروزه این امر در نام شماری از محلات این شهر که با واژهٔ باغ همراه است دیده می‌شود.
امروزه همه معابر شهر آسفالت
است و شهرک صنعتی که در کیلومتر ۱۸ جاده مهاباد-میاندوآب قرار دارد و ۹
واحد آن به بهره‌برداری رسیده است برای ۱۸۴ نفر ایجاد اشتغال کرده است. به استناد شواهد معتبر منطقه مکریان از پیشینه ای تاریخی برخوردار است.
اما تاریخ تاسیس شهر مهاباد چهار صده قبل و متقارن با حکومت شاه اسماعیل
صفوی می باشد.در سال 1081 هجری قمری و در اواخر سلطنت شاه سلیمان صفوی (
شاه عباس اول ) بداق سلطان فرزند شیر خان مکری حکومت منطقه ی مکری را در
اختیار گرفت و مهاباد کنونی را مرکز حکمرانی خویش قرار داد و اقدامات اساسی
و شایسته ای در جهت عمران و آبادانی منطقه به عمل آورد که از جمله می توان
به احداث سه پل تمام بند دارلک و لج و پل سرخ – 1079 هجری قمری – مسجد سرخ
– 1089 هجری قمری – حفر قنات و ساخت کاروانسرا و حمام لج در آن زمان اشاره
کرد. در متون و اسناد تاریخی نام این شهر ابتدا سووق بلاق ( سوخ بلاق به
معنی سرد چشمه ) بعدها ساوج بلاغ و در دوره قاجاریه ساوج بلاغ مکری قید شده
است و تا سال 1315 به همین اسم نامیده می شد. اما در آن سال بر اساس اقدام
فرهنگستان وقت ایران و بنا بر پیشنهاد روانشاد غلامرضا رشید یاسمی و تصویب
فرهنگستان نام این شهر به مهاباد تغیر یافت.
ویژگی‌های جغرافیایی و اقلیمی
مهاباد در جنوب استان آذربایجان غربی، در عرض جغرافیایی َ٤٦ و ْ٣٦ شمالی و طول جغرافیایی َ٤٣ و ْ٤٥ شرقی و در دامنه رشته کوه‌های لند شیخان قرار دارد.ارتفاع این شهر از سطح دریا ١٣٨٥ متر میباشد.
مردم
بیشینه مردم مهاباد کرد هستند اما اقلیتی از آذری‌ها هم در این شهرستان زندگی می‌کنند.
زبان
زبان گفتاری مردم مهاباد، کردی سورانی با لهجهٔ مُکریانی و اقلیت مهاجری هم آذربایجانی میباشد.
وسعت و جمعیت
از لحاظ وسعت شهرستان مهاباد با ۲۵۹۲ کیلومترمربع، چهارمین شهر بزرگ استان است. بر پایه واپسین سرشماری انجام شده در سال ۸۵، جمعیت این شهر حدود ۲۰۱٫۰۱۰ تن است .از این تعداد جمعیت ۱۳۵٫۷۸۰ تن شهری و ۶۵۲۶۹ تن روستایی هستند. هم‌چنین ١٠٢٤٦٢ تن از جمعیت این شهرستان را مردان و ٩٨٥٨٧ تن را زنان تشکیل می‌دهند. این شهرستان ٧% از کل وسعت و جمعیت استان آذربایجان غربی را تشکیل داده‌است.
آب و هوای مهاباد
شهر مهاباد با قرار گرفتن در شمال باختری ایران دارای آب و هوای معتدل کوهستانی است. تابستان‌ها خنک و زمستان‌ها بسیار سرد میباشد. بهار قشنگ‌ترین فصل دراین منطقه است. در فصل پاییز هوا بیشتر بادی است.
دانشگاه‌ها
