فقره قا
این اثر با دو بخش تاریخی " برده کنته " و " دریاس " دقیقا مثلثی را تشکیل می دهد که یک زاویه ی آن فقره قاست.صخره خود از لایه های رسوبی آهکی تشکیل شده. در ارتفاع 30/5 متر از لب ایوان تا پایین ترین قسمت که به دامنه ی کوه می رسد و در قلب آن " فقره قا " با ابعاد 6*6 متر جاری گردیده.در داخل از دو قسمت با ارتفاع 50سانتیمتری تشکیل شده است.
بخش شمالی آن متشکل از دو پله ی ورودی و دو ستون با ارتفاع 10/2 متر است که در منتهی الیه سمت غربی این بخش مقبره ای که سابقا محل دفن جنازه بوده با ابعاد 65/2*40/1 متر و عمق یک متر در جانب شرقی و دو مقبره ی کوچکتر به ابعاد متساوی90/0 *40/1 و عمق یک متر وجود دارد.
ارتفاع این بخش از سقف تا کف 10/2 متر است.بخش دوم آن با ارتفاع 2/60متر پایینتر از بخش شمالی قرار دارد،دارای دو ستون و دقیقا رو به جنوب است.ته ستونها ابتدا می نمایاند که با ته ستونهای مقبره ی آناهیتا یکسانی داشته باشد و شیوه ی معماری یونانی را در ذهن زنده می کند، اما با اندک دقت مشخص میگردد که این ستونها نه از نظر کیفی و نه از نظر کمی قابل مقایسه با ستونهای آناهیتای کنگاور نیست و خود شاخص معماری بسیار کهنتری است.ته پایه های ستونها که به شکل دایره است و هرچه بالاتر می آید قطر آن کوچکتر می شود، 80/1 متر می یاشد که در بالا به 65/1 متر نقسان می یابد.دو پله در سمت چپ ایوان قرار دارد که عرض پله ی بالایی 35 سانتیمتر و ارتفاع آن 15 سانتیمتر است.
یکی از مشخصات اصلی مقابر مادی چگونگی ساختار آنها بر صخره ها و نمای ظاهرشان که رو به جنوب است می باشد.باستان شناسان و محققین زیادی از این اثر دیدن نموده و تالیفاتی در این مورد دارند مثلا دیاکونوف درباره ی آن می نویسد:
شمالی ترین مقبره ی مادی فخریک ( فقره قا) در مانای باستانی و نزدیک میاندوآب(مهاباد) است که جلوخان ندارد و سقف ساده سنگی آنرا، چند ستون نگاه می دارد و ظاهرا محلی بوده است برای گذاشتن جنازه ها.تعیین تاریخ این مقبره دشوار است ولی تشریفات تدفین در آن بالکل با مراسمی که پیشتر در ناحیه
اطراف دریاچه ی ارومیه متداول بوده تفاوت دارد و بالنتیجه تاریخی قدیمی تر از قرن هفتم برای آن قائل شد.
گیرشمن آن را مربوط به مقبره ی یک شاهزاده ی مانایی می داند،هرتسفلد و ... معتقدند که مقبره ی مادی است.در فهرست بناهای تاریخی زیر" دخمه ی مادی فقره گاه " چنین می خوانیم: در نزدیکی مهاباد دخمه ای از زمان ماد می باشد، این دخمه ی سنگی دو طبقه که شامل چهار ستون سنگی و چند متر است، در بلندی واقع شده است.از نظر حجاری و ستون بندی از عداد مقابر مهم دوره ی ماد است.(550-708 قبل از میلاد)
با توجه به مطالب یاد شده تقریبا دیگر می توان گفت که این اثر باشکوه یادگار دوران مجد و عظمت امپراتوری ماد می باشد.خود امپراتوری ماد ترکیب شده از شکوه مندی گذشته تمدن های پیشرفته مانایی-گیلزانی-گوتی-زاموایی و کاسی می باشد که بیشترین سهم را تمدن مانایی در بر داشته.
آثار مشابه زیادی در منطقه تحت تسلط این امپراتوری در نزدیکیهای سلیمانیه در دره ی شهر زورکنار دهکده ی سورداش به نامهای " قیزقاپان " و " کوروکیچ " همچنین در نزدیکی شهر صحنه بر سر راه همدان-کرمانشاه نیز مقبره ی " دکان داود " در سه کیلومتری جنوب شرقی سرپل ذهاب که همگی رو به جنوب و بر فراز صخره ساخته شده اند وجود دارد.هم اکنون اکثریت قریب به اتفاق منازلی که در این منطقه ساخته شده اند به ویژه منازل سنتی جهت دریافت نور زمستانی که به علت گردش انتقالی زمین در نیمروز در آخرین حد جنوبی قرار میگیرد رو به جنوب هستند که وضعیت اقلیمی منطقه را از گذشته های دور منعکس می نمایاند.آثار تخریب جوی طی قرون متمادی در این یادگار شکوه مند به وجود آمده که از آن جمله سقف بنا را شامل می شود. آب و ذوب برفهای زمستانی به تدریج از قسمت فوقانی رسوخ کرده شکافی در منتهی الیه سمت راست حاصل نموده و به آهستگی آنرا سست و ضعیف کرده که در آینده حتمال فروریختگی دارد.همچنین ستون نخستین از جهت شرقی نیز اندکی تخریب گردیده است.
ابعاد فقره قا
ابعاد به سانتی متر هستند.
قبر بزرگ:
طول = 265
عرض = 140
عمق = 100
قبور کوچک:
طول = 140
عرض = 90
عمق = 100
ارتفاع ستونهای عقب از هر ستون تا پایین= 210 سانتیمتر
اتاق مقبره:
عرض = 310
طول = 650
ارتفاع = 210
فاصله ی بین دو پایه ی سمت چپ (روبروی اندازه گیر شمال است)=130
فاصله بین دو پایه ی وسط(روبروی اندازه گیر شمال است)=150
فاصله ی بین دو پایه ی سمت راست(روبروی اندازه گیر شمال است) =140
ته پایه ی عقب = 55*55
سر پایه ی عقب= 80*75
دور ستون عقب بالا= 165
دور ستون عقب پایین= 180
ارتفاع پله ی اول مقبره =25
ارتفاع پله ی دوم مقبره = 25
ارتفاع اتاق وسط =260
عرض اتاق وسط = 270
طول اتاق وسط = 650
ارتفاع سکوی اتاق وسط = 25
عرض سکوی اتاق وسط = 30
فاصله ی بین دو ستون بیرونی(پشت به جنوب) سمت چپ =140
فاصله ی بین دو ستون بیرونی(پشت به جنوب) سمت چپ =140
فاصله ی بین دو ستون بیرونی(پشت به جنوب) سمت راست =140
عرض پله ی بیرونی = 50
ارتفاع پله ی بیرونی = 25
دور ته ستون جلو پایینی = 300
دور ته ستون جلو بالا = 230
طول ایوان = 600
عرض ایوان = 140
عرض پله ی بالا سمت چپ = 35
ارتفاع پله ی بالا سمت چپ = 15
پایه ی سمت چپ = 50 * 50
طول پایه از بیرون = 40
عرض پله ی کناری سمت چپ بالا = 35
ارتفاع پله ی کناری سمت چپ بالا = 15
عرض پله ی پایینی کناری سمت چپ = 45
ارتفاع پله ی پایینی کناری سمت چپ = 15
طول پایه ی سمت راست بیرونی = 60
عرض پایه ی سمت راست از بیرون = 55
ارتفاع فقره قا از لب ایوان تا پایین ترین قسمت که به دامنه ی کوه می رسد = 530
برگرفته از کتاب تمدن مهاباد تالیف محمود پدرام(زوزان)
شهرام جان
حدود دوهزار سال از قدمت این اثر باستانی میگذره
ودر این مدت کوچکترین توجهی به آن نشده است
همین که دراین حد باقی مونده جای شکرش باقی ه