مجتمع تجاری نور-اصغری-نوین
مراکزتجاری نور،اصغری و نوین مهاباد از بازارهای مهم و لوکس واقع در غرب کشور می باشند که در آنها انواع و اقسام وسایل خانگی با قیمت مناسب به مشتریان و مسافران گرامی عرضه می شود.
1-بازارچه نور مهاباد(خیابان شورا-جنب پل شهرک-روبروی ترمینال روستایی)
2-مجتمع تجاری نوین(بین فلکه استاد هژار-فلکه کانون کارآموزی)
3-مجتمع تجاری اصغری(فلکه کانون کار آموزی-روبروی کانون،جنب هنرستان فنی چمران)
ساخت مجتمع تجاری و خدماتی مهاباد در مرکز شهر
مجتمع تجاری و خدماتی مهاباد با زیر بنای چهل و دو هزار متر مربع. این مجتمع بزرگترین طرح اجرایی جمعیت هلال احمر ایران در کشور است که سی و پنج میلیارد تومان برآورد اولیه آن است. این مجتمع در هفت طبقه تجاری، پارکینگ و اداری احداث می شود و شامل چهارصد مغازه خواهد بود که بیست میلیارد تومان را شرکتی خصوصی و پانزده میلیارد تومان را جمعیت هلال احمر تأمین می کند.
خوراکیهای محلی موجود در سطح شهر
کوڵیچه و شۆرمه زه(نان روغنی و نخود شور پخته)
دۆکڵیو(آش محلی که مخلوط ماست و سبزیجات مختلفی می باشد)
"که لانه " یکی از غذاهای سنتی منطقه کردستان است که با آغاز فصل بهار در سفره مردم کرد قرار می گیرد. این غذای خوشمزه و بسیار ساده فقط با استفاده از مقداری " پیازچه " یا " پیچک " و نان پخته شده بر روی " ساج " مخصوص درست می شود.درست کردن این غذا اغلب به صورت خانگی و در میهمانی های فامیلی رواج دارد که معمولاً آن را با روغن حیوانی و یا کره چرب می کنند و همراه با دوغ مصرف می کنند.
پل قانع بر روی رودخانه مهاباد
این پل که دو سال پیش به بهره برداری رسید،خیابان استاد محمد قاضی را به باغ اسماعیل آقا متصل میکند و تاثیر زیادی در تسهیل رفت و آمد ماشینها و کاهش ترافیک داشته است.
مشاهیر،بزرگان مهاباد-2
صارم بیگ مکری؛موسس مهاباد
از ایشان بعنوان بنیانگذار و موسس شهر مهاباد در اوایل قرن یازدهم هجری نام می برند.
در سه کیلومتری شمال شهر مهاباد تپه ای تاریخی وجود دارد که از یک سو به دشت شهرویران و از سوی دیگر مشرف به مهاباد است و قرنهاست که ساکنین منطقه آن را «که لکی به گزادان» میخوانند.
در تپه مزبور بعد از وی نیز تنی چند از دیگر بیگ زاده ها هم در آن جا به خاک سپرده شده اند و اکنون به یک گورستان تاریخی مبدل شده است ( ناگفته نماند به هنگام احداث ساختمانهایی در دامنه آن که همجوار روستای خانگی است دو سال قبل سکه های تاریخی فراوانی کشف شد) و از آن زمان (قریب 5 قرن) مردم منطقه آن را «که لکی به گزادان» گفتند. که لک یا که لکه در زبان کُردی گردنه و انبوه و جمع است.
به خاک سپردن صارم بیگ در این محل که تقریبا تمام شهر از بلندای آن قابل مشاهده است،طبق وصیت خودش بوده است.
تفرجگاه "دۆڵی هه وشینان"
دۆڵی هه وشینان(هه وشین=گیاه آویشن)یکی از مناطق سرسبز و دیدنی مهاباد می باشد، که در 25 کیلومتری جاده مهاباد -پیرانشهر واقع شده است.مردم بسیاری برای گردش و استراحت و دیدن مناظر بکر و زیبای این دره بویژه روزهای جمعه ،به این منطقه می آیند.
مشاهیر،بزرگان مهاباد-1
بوداق سلطان؛حاکم مهاباد
بوداق سلطان که نام وی درتاریخ اجتماعی منطقه همیشه به نیکی برده شده فرزند شیرخان ازنوادگان صارم بگ مکری بود.بوداق سلطان درسال1038ابتدادر میراوای نعلین ساکن شد وسپس محل امروزی مهاباد رابه عنوان مرکزقلمرو مکری انتخاب کرد. اواقدامات مهی برای عمران وآبادانی آنجا بعمل آورد وبه همین دلیل هم بسیاری بوداق سلطان رابنیانگذار مهاباد میدانند.
آرامگاه بوداق سلطان قبل از مرمت و بازسازی
بوداق سلطان در سالهای 1062 تا 1111 هجری قمری در دوران حکومت صفویان حکمران منطقه عمومی مهاباد بوده که در همین زمان هم اقدام به ساخت مقبره وی شده است.
این آرامگاه از دو قسمت، یکی فضای ورودی و دیگری اتاق اصلی تشکیل شده، که قبر بوداق سلطان در قسمت اصلی آن قرار دارد. بر روی هر کدام از دو قسمت مقبره، گنبدی ساده قرار دارد.
با بازیابی دو در قرینه ی قوس دار تقریبا مشکل توجیه فضایی محوطه حل و مشخص شد که ورودی اصلی از شمال به جنوب و شامل دو در به سالن اول و یک در به اصل مقبره ی گنبدی بوده که قرینه ی آن در قسمت جنوبی وجود دارد و با اندکی بررسی مشخص شد که به علت قرارگرفتن جهت قبله در جنوب در اصلی قبر در این قسمت واقع شده و دیگر اینکه ورودی دوگانه به این علت بوده که در روزهای خاصی چون جمعه ها و اعیاد مردم از یک سو وارد و از طرف دیگر خارج شوند یا شاید مسئله جدا بودن زن و مرد را حل می کرده است.
این بنا ترکیبی از سنگ و آجر قرمز چهارگوش و ملاط ماسه و آهک و دقیقا بر اساس فرم معماری مقابر دوره صفوی است، که از سه قسمت شمالی، جنوبی و گنبد دوار مرکزی تشکیل شده است. ورودی شمالی بر اثر حادثه ای سالها بعد از احداث تخریب شده که با حفاری اولیه و بیرون آمدن از راههای زیرین بنا که به صورت ازاره زیر سنگ های بنا گذاشته شده مشاهبت کاملی با بنای مسجد جامع مهاباد دارد.
با توجه به ابعاد و اندازه ی آجرها و فرم معماری گنبدی و پایه های کشه شده ی ایوانی با بنای مسجد جامع و بنای مشابه آن در منطقه و نیز روایات عامه از نام بداق سلطان و منابع و متون تاریخی و مقایسه ی پلان مقبره با بناهای مشابه، این بنا نزدیک به سیصد و پنجاه سال پیش ساخته شده و از آثار کامل و مهم دوره صفوی و در شمار مقابر مهم این دوره در منطقه است. این بنا مجموعا هفت جرز یا پایه ی تزئینی در قسمت شرق و غرب با طاقنماهای تزئینی ورودی ایوان شمالی و جنوبی دارد. گنبد اصلی به فاصله ۱/۲۰ متر از ورودی اصلی در قسمت شمالی و تقریبا در مرکز بنا قرار گرفته و قبور پیدا شده در اطراف آن مربوط به دوره ای مشابه است و بداق سلطان نیز در این مکان دفن شده است. احتمال می رود یکی از قبور متعلق به شخص نیکوکار و خیری باشد که اهالی وی را مقدس می دانسته اند و شاید به همین علت به صورت زیارتگاهی درآمده است. ضمن حفاری، تکه سنگهای اصلی گور بداق سلطان که در مرکز گنبد قرار داشت و از سنگ مرمر مشابه با گرانیت بود پیدا شد و در گوشه ضلع جنوبی مقبره سنگ گور دیگری با این نوشته نمودار گردیده : (( هذا مرقد المرحوم المغفور عبدالله خان ابن المرحوم بوداق خان المکری سنه ۱۲۶۲ .)) نوشته این گور نشان
می دهد که سایر قبور خارج از گنبد نیز متعلق به بستگان بداق سلطان بوده که این امر نیز با نظام های فئودالی دوره صفوی سازگار بوده است.
برخی از مردم هرچهارشنبه به رسم یادبودسالهای کهن به زیارت گنبدان میروند ودرآنجا ازخدابرای شفاه مریضانشان وسروسامان گرفتن فرزندانشان دعا میکنند. ازجمله آثار دوران بوداق سلطان:مسجدجامع یامدرسه ی شاه سلیمان است که شاهکارمعماری منطقه است ودیگر آثار وی پل سرخ وبندهای لج ودارلک میباشد.
..................................................
نوشته زیر از فیس بوک آقای محمود پدرام:
آرامگاهی فرو ریخته و درهم تکیده و فرو هشته بود غیر از گنبد ترک برداشته و
آجرهای قرمز فرو شکسته با تلی از خاک چیزی باقی نمانده بود درسال 1347
ودوران دانش آموزی با اندک بضاعت ادبی وشور وعلاقه ذاتی مقالاتی بعنوان
معرفی آثار تاریخی این شهرستان (مهاباد) به سازمان ملی حفاظت آثار باستانی
کشور فرستادم و مورد تشویق قرار گرفتم که بخشی ازآن مربوط به مقبره بداغ
سلطان بود .و در سال1351 طی مقاله ای در مجله هنر ومردم به
شماره 131 تحت عنوان (پل سرخ مهاباد یادگاری ازبین رفته ...) اشاره ای
گذرا به این گنبد درهم شکسته هم کرده بودم اما نه آنزمان ونه در دوران بعد
از انقلاب کمترین اهمیتی به این اثر تاریخی که از معدود آثار دوره صفوی در
مهاباد است بهایی داده نشد .
بخت یار بود وپس از بیست وسه سال که دوباره در کسوت کارشناسی و سرپرستی واحد مفلوک میراث فرهنگی مهاباد در آمدم نخستین تکاپویم بازسازی این اثر تاریخی وجلوگیری از انهدام آن بود .بداغ سلطان نامی آشنا و پر آوازه دراین منطقه بود وگورستان آن به همین نام یا گنبذان خوانده میشد .با تمامی کارشکنیهای مرکز استان و با تمامی سنگ اندازیهای نابخردان خودی کمر همت بستم و بالاخره توانستم مجوز بازسازی ومرمت آنرا با همکاری مدیر کل وقت شروع کنم .
پی ها راهمراه کارگران خودم با کمچه وکلنگ و فرچه وبیل از خواب چهار صد ساله در آوردم ،آجرهای چهار گوش سرخرنگ را از مرند آوردیم وانچه را که میباید پس از 370 سال بساختم تا بگویند که هنر معماری را مردم این دیار همچون هنرهای دیگر داشته اند . واین کار درشرایطی ساخته شد که زمان بسیار با مردمان این دیار نا جوانمرد بود اکنون بداغ سلطان نه در قا لب یک زیارتگاه و امامزاده بل در پوستین یک اثر هنری چراغی رواست که نوری مستعد حال دارد و می درخشد .
روزهای پایانی مرمت و با زسازی مقبره(در عکس:آقای محمود پدرام رییس وقت اداره میراث فرهنگی مهاباد)-سال1371
اعضای هیئت امنای بداغ سلطان از راست : محمود پدرام - روانشاد محمد سعید همایون -حاج ملا قادر سهرابی -استاد سلیمان شاطریان- حاج ملا خالد خالدی -آقای علی مرادی - آقای محمد سعید حسن زاده
عکسها از صفحه فیس بوک آقای محمود پدرام
